Tiếp lửa nghề gốm

Ý thức việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa làng nghề truyền thống luôn gắn bó với sự nghiệp bảo tồn và phát huy Di sản văn hóa thế giới Hội An nên trong những năm qua lãnh đạo TP.Hội An đã tăng cường công tác quản lý, thực hiện nhiều giải pháp đầu tư phát triển, trao truyền và tiếp lửa nghề cho lớp trẻ. Chuyện từ làng gốm Thanh Hà!

Các sản phẩm gốm Thanh Hà làm hàng lưu niệm cho du khách

Ở làng gốm Thanh Hà, từ năm 2000 lãnh đạo TP.Hội An đã có chủ trương phục hồi làng gốm bằng việc cho mở thêm 4 lò nung truyền thống và chuyển dời các lò nung gạch thành các lò tuy-nen để cải tạo môi trường. Bằng các nguồn vốn, Hội An cũng đã đầu tư khoảng hàng chục tỷ đồng để cải tạo cảnh quan môi trường, đường sá, kè chống xói lở… Các lớp đào tạo nghề, lớp nâng cao kỹ năng thiết kế, cải tiến mẫu mã và các hoạt động hội thi, giới thiệu sản phẩm cũng được tổ chức, thu hút nhiều nghệ nhân và lao động tại làng nghề. Tính đến nay, thành phố đã tổ chức được 8 lớp đào tạo nghề gốm cho gần 100 học viên tại làng nghề Thanh Hà, trong đó có 2 học viên được đào tạo gốm phủ men Bát Tràng, 2 học viên học nghề chế tác bộ sản phẩm các món ăn đặc sản Hội An. Nhờ đó, công tác đào tạo nghề, nhân cấy nghề và phát triển sản phẩm mới từng bước được phục hồi và phát huy hiệu quả.

Bên cạnh đó, UBND thành phố cũng đã tập trung đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đẩy mạnh thực hiện các chương trình hỗ trợ phát triển sản xuất cho các cơ sở trong làng nghề như: hỗ trợ trang thiết bị máy móc, tổ chức tham quan học tập kinh nghiệm sản xuất tại các tỉnh phía Bắc, và các tỉnh Bình Dương, Tây Ninh…; chú trọng công tác quảng bá, trình diễn nghề, xây dựng thương hiệu và đã được công nhận nhãn hiệu hàng hóa tập thể cho sản phẩm gốm Thanh Hà…

Các thợ trẻ trong Câu lạc bộ “Hồn gốm” Thanh Hà trao đổi chuyện nghề.

Những năm gần đây nhờ gắn kết giữa phát triển sản xuất với phát triển du lịch nên làng gốm Thanh Hà đã tạo được sức sống mạnh mẽ. Với hơn 35 hộ sản xuất, kinh doanh và khoảng 70 lao động làm nghề thủ công là chính nhưng sản phẩm làng nghề khá đa dạng gồm: sản phẩm lưu niệm, hàng phục vụ trang trí cho các cơ sở kinh doanh du lịch như con thổi, bình cắm hoa, bùng binh, đèn sân vườn, đèn trang trí, mặt nạ.“Du khách khi đến đây trực tiếp nhìn, ngắm, tác nghiệp thì biết được công sức, mồ hôi, nước mắt đổ vào để hình thành nên những con thổi, những cái bình, cái nồi, cái chậu, đồ trang trí… Có thể nói là họ rất thích”, ông Nguyễn Thế Hùng – Phó Chủ tịch UBND thành phố nói.

Khi chưa có dịch bệnh Covid-19, lượng khách đến tham quan làng gốm Thanh Hà tăng đáng kể, bình quân đạt trên 300.000 lượt khách/năm.. Doanh thu hàng năm đạt từ 6 – 8 tỷ đồng, trong đó doanh thu từ hoạt động sản xuất gốm chiếm 50%. Lao động làng nghề không chỉ có thu nhập từ bán sản phẩm mà còn tăng thêm từ hoạt động trình diễn nghề, nguồn trích lại từ doanh thu bán vé tham quan…

Chưa dừng lại ở đó, hiệu quả hoạt động làng nghề không chỉ đo đếm bằng số tiền thu được mà chính từ những tác động của chiều sâu văn hóa, từ sức lan tỏa và cộng cảm của du khách gần xa… Trong xu hướng bảo tồn và phát triển làng nghề, điều đáng mừng là ở làng đã xuất hiện những người thợ trẻ rất chịu khó tìm tòi, làm ra các loại sản phẩm trang trí nội, ngoại thất cũng như các sản phẩm lưu niệm khác… Từ tháng 8.2018, Câu lạc bộ nghề của các bạn trẻ phường Thanh Hà mang tên “Hồn gốm” chính thức được hình thành và đi vào hoạt động. Tập hợp 16 thanh niên có tuổi đời còn rất trẻ (khoàng từ 20 đến 27), đang là những người thợ từng ngày gắn bó với làng nghề truyền thống một thời vàng son và nay đang cùng các bậc cha anh làm nên những sản phẩm thể hiện nét nghệ thuật đặc sắc, riêng biệt, mang đậm “hồn đất, hồn người” Hội An – Đất Quảng. Anh Trần Thanh Bình – Chủ tịch Hội LHTN phường, Chủ nhiệm CLB “Hồn gốm” cho biết 3 mục tiêu chính của CLB: “Thứ nhất là tập hợp các thanh niên làm việc trong làng gốm để tạo sự đoàn kết và làm ra những sản phẩm mới. Thứ hai là chúng tôi muốn quảng bá làng gốm Thanh Hà rộng trên địa bàn Hội An nói riêng cũng như cả nước nói chung. Thứ ba là chúng tôi muốn khích lệ truyền nghề cho giới trẻ và thanh niên trong cũng như ngoài làng”

Dù mới trải qua một thời gian ngắn nhưng dấu ấn để lại của các bạn trẻ CLB “Hồn gốm” khá ấn tượng với chính những sản phẩm hằng ngày các bạn cùng gia đình làm ra như: con thổi, bình cắm hoa, bùng binh, đèn sân vườn, đèn trang trí, mặt nạ… đang được du khách trong và ngoài nước ưa chuộng khi đến du lịch Hội An, trải nghiệm khám phá cuộc sống làng nghề ở Thanh Hà. Đáng chú ý là, trên nền tảng xây dựng và phát triển ý tưởng của một nghệ nhân đến từ TP.Hồ Chí Minh, được 2 thợ trẻ của làng nghề là Nguyễn Viết Lâm, Lê Văn Nhật tiếp thu và chế tác, các bạn trẻ cùng những người thợ làng gốm Thanh Hà đã tạo ra bộ sản phẩm thủ công mỹ nghệ “Dấu ấn ẩm thực Hội An” làm từ đất sét công nghiệp, giới thiệu 9 món ăn đặc sản và nổi tiếng của phố cổ, đang là sản phẩm lưu niệm độc đáo, được du khách rất yêu thích. Bộ sản phẩm gồm 9 món ăn: cao lầu, mì Quảng, cơm gà, tôm hữu, bánh bao bánh vạc, hoành thánh, ram, bánh xèo, bánh mì… được chuyển hóa bằng những mô hình tinh tế, đẹp mắt, thể hiện tình cảm và tâm huyết của người thợ với di sản mà các bậc cha ông trao truyền, góp phần quảng bá giá trị văn hóa nghề gốm Thanh Hà và văn hóa ẩm thực Hội An – Quảng Nam. “Trong thời gian tới, mình muốn phát triển những mẫu quảng bá về làng nghề, nhất là về trang trí, thu hút khách du lịch đến xem nhiều hơn và muốn phát triển thêm những cái mới lạ hơn nữa”, thợ trẻ Lê Văn Nhật bày tỏ cảm nghĩ.

Từ sự khởi đầu ý nghĩa này, thành phố dự định trong thời gian tới sẽ nhân rộng ra các cơ sở sản xuất khác, đào tạo thêm đội ngũ lao động trẻ, sáng tạo thêm nhiều sản phẩm lưu niệm dân dã, độc đáo, thú vị tại Hội An.

ĐỖ HUẤN