Sáng nay (1/12/2025), UBND phường Hội An long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích cấp tỉnh đối với Di tích lịch sử Nhà tù Faifo. Đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng nhằm tôn vinh, bảo tồn và phát huy giá trị của một trong những địa điểm cách mạng tiêu biểu của địa phương.


Buổi lễ có sự tham dự của ông Hà Vỹ – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Đà Nẵng; ông Nguyễn Đức Bình – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Hội An; ông Tống Quốc Hưng – Phó Chủ tịch UBND phường Hội An, cùng đại diện ngành văn hóa, các ban ngành, đoàn thể, nhân chứng lịch sử, lão thành cách mạng và đông đảo Nhân dân.
Nhà tù Faifo được xây dựng vào đầu thế kỷ XX, tồn tại đến năm 1947 trước khi bị phá hủy theo chủ trương “tiêu thổ kháng chiến” trước khi thực dân Pháp tái chiếm Hội An lần thứ hai. Khuôn viên nhà tù rộng khoảng 2ha, gồm 4 dãy nhà giam chính (bót 1, 2, 3, 4), trong đó bót 1 có dãy cùm chân để giam cầm các tù chính trị, và sau năm 1944 có thêm bót 5 do số lượng tù nhân tăng lên. Các bót được xây kiên cố bằng bê tông cốt sắt, tường dày, kín, ít lỗ thông hơi, tạo nên không gian tối, ngột ngạt. Bao quanh khuôn viên là tường rào cao hơn 3m, bốn góc có vọng gác quan sát toàn bộ khuôn viên.
Trong gần 50 năm tồn tại, Nhà tù Faifo đã giam giữ hàng nghìn lượt đồng bào, chí sĩ yêu nước, chiến sĩ cách mạng tham gia các phong trào đấu tranh kháng Pháp, phong trào Duy Tân, Đông Du, khởi nghĩa Thái Phiên. Trong số đó có những người sau này trở thành lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước và tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng, như Huỳnh Thúc Kháng, Trần Cao Vân, Tiểu La Nguyễn Thành, Phan Thúc Duyện, Phan Văn Định, Võ Chí Công…
Điều kiện giam giữ tại đây vô cùng khắc nghiệt: tù nhân phải nằm chật chội trên nền nhà, thiếu ánh sáng và không khí, khẩu phần ăn ít, nhiều sâu mọt, bệnh tật không được chăm sóc. Những người tham gia đấu tranh còn bị tra tấn dã man bằng gông tạ, cùm chéo, quỳ trên nền sạn, đánh bằng roi mây… Tuy nhiên, các chiến sĩ vẫn bí mật truyền bá tài liệu, tổ chức học tập chính trị, giữ vững tinh thần yêu nước, nuôi dưỡng khát vọng tự do. Chi bộ Đảng trong nhà tù đã biến nơi đây thành “trường học cách mạng”, đào tạo nhiều chiến sĩ gan góc, bản lĩnh để tiếp tục cống hiến sau khi được tự do.
Ông Trần Thanh Hải – Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội phường Hội An cho biết: “Nhà tù Faifo không chỉ phản ánh tội ác của thực dân mà còn là minh chứng sống động cho ý chí bất khuất, tinh thần kiên cường của những người đi trước, là địa chỉ giáo dục truyền thống cách mạng vô cùng quan trọng cho thế hệ trẻ.”



Tại buổi lễ, ông Hà Vỹ phát biểu ghi nhận giá trị lịch sử sâu sắc của di tích, đồng thời đề nghị địa phương tiếp tục phối hợp chặt chẽ với ngành chuyên môn trong việc bảo tồn nguyên trạng, bổ sung tư liệu, hình ảnh, hiện vật, phát triển nơi đây thành điểm giáo dục truyền thống và tham quan lịch sử. Ông Tống Quốc Hưng nhấn mạnh, Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân phường sẽ tiếp tục nỗ lực gìn giữ, tôn tạo và phát huy giá trị di tích, đưa Nhà tù Faifo trở thành “địa chỉ đỏ” phục vụ nghiên cứu, học tập và du lịch văn hóa – lịch sử.





Lê Hiền























