Khi những tia nắng ấm áp đầu xuân đang dần xua tan cái lạnh lẽo của mùa đông cũng là lúc các làng nghề truyền thống nhộn nhịp hơn bao giờ hết, mọi người đang tất bật chung tay tạo ra những sản phẩm chất lượng để kịp phục vụ tiêu dùng của nhân dân và du khách dịp xuân về.
Trại mộc của nghệ nhân Huỳnh Ri- Ảnh: Hoàng Ngân
Theo thống kê, hiện nay trên địa bàn thành phố có 04 làng nghề và 01 phố nghề đèn lồng Hội An; trong đó Làng Mộc truyền thống Kim Bồng, Làng Gốm Thanh Hà đã được UBND tỉnh công nhận vào năm 2014, Làng rau Trà Quế được công nhận năm 2016); hai làng nghề: Tre dừa Cẩm Thanh, Phố nghề đèn lồng Hội An (khối An Hội, phường Minh An) đang làm thủ tục trình tỉnh công nhận.
Để thu hút khách tham quan về với làng nghề, thành phố đã ban hành các kế hoạch phát triển du lịch phù hợp với điều kiện và đặc thù của từng làng nghề; cho phép các địa phương thành lập các BQL để vận hành hoạt động bảo tồn gắn với phát triển du lịch. Các BQL sẽ là đầu mối liên kết với các đơn vị lữ hành xây dựng sản phẩm, tạo nhiều tour tuyến hấp dẫn để thu hút lượng khách đến tham quan.
Điểm trưng bày sản phẩm gốm của nhà Anh Đông (Thanh Hà)- Ảnh: Hoàng Ngân
Bằng nguồn vốn ngân sách (Trung ương, tỉnh và thành phố) và vận động vốn trong Nhân dân, hạ tầng các làng nghề của thành phố bước đầu được đầu tư, từng bước đáp ứng yêu cầu phát triển của làng nghề gắn với phát triển du lịch của địa phương. Các làng nghề không chỉ giải quyết lao động, nâng cao thu nhập của Nhân dân từ nghề mà còn là những điểm đến tham quan hấp dẫn, tạo sự đa dạng, phong phú sản phẩm văn hóa, du lịch của thành phố. Chính nhờ hoạt động du lịch, các làng nghề được bảo tồn, phát triển một cách bền vững.
Nổi bật nhất là tại làng gốm phường Thanh Hà. Nhờ sự kết hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương và các đơn vị chức năng của thành phố nên làng nghề có tuổi đời hơn 500 năm này thay đổi qua từng năm; đặc biệt trong năm 2018 làng nghề được khởi sắc hơn bao giờ hết: Với Lễ hội lần đầu tiên được tổ chức khá thành công để lại nhiều ấn tượng khó quên trong lòng người dân và du khách; hay sự say mê học nghề, tiếp sức cho làng nghề thăng hoa của nhóm bạn trẻ trong làng… đã góp phần thu hút đông đảo du khách đến tham quan làng nghề. Chính nguồn thu từ bán vé tham quan đã góp phần đưa thu nhập của 70 lao động trong làng nghề đạt mức cao nhất từ trước đến nay. Anh Nguyễn Văn Đông, người con của làng nghề, phấn khởi nói: “Từ hồi em làm một tháng từ 60 chục ngàn, lên đến 800 ngàn, sau này lên đến 1 triệu 2, năm ngoái vượt thu, ai cũng không nghĩ là đạt đến mức vậy”.
Để có được những thành công như ngày hôm nay, chính quyền cùng người dân làng nghề Thanh Hà đã có những nỗ lực hết mình, mà quan trọng hơn hết, đó chính là sự đồng thuận cao của người dân làng nghề, đặc biệt là các nghệ nhân đã có thâm niên, tâm huyết với nghề gốm truyền thống cha ông.
Khác với không khí nhộn nhịp tại làng Gốm Thanh Hà, hoạt động tại làng Mộc Kim Bồng trông có vẻ khá trầm lắng. Mặc dù chương trình famtrip trải nghiệm Kim Bồng vào các năm trước cũng đã hấp dẫn du khách khi muốn tìm hiểu các hoạt động, quy trình làm ra sản phẩm. Cuộc sống đời thường, lòng mến khách của bà con làng nghề cũng góp phần đã thu hút được nhiều du khách đến tham quan, trải nghiệm. Tuy nhiên, theo Nghệ nhân Huỳnh Ri, những năm gần đây khách đến tham làng nghề ngày một ít hơn, chủ yếu khách Châu Á đến tham quan, không mua sắm hay đặt hàng nên không kích thích sản xuất, thu nhập của bà con làng nghề thấp hẳn so với trước. Trao đổi về biện pháp để thúc đẩy du lịch làng nghề phát triển, Nghệ nhân Huỳnh Ry bày tỏ: “Cần phải tăng cường quảng bá để nhiều người biết đến làng nghề này, để các thợ trẻ có cơ hội việc làm nhiều hơn, cố gắng bám làng để giữ nghề không bị mai một. Đề nghị các cấp lãnh đạo thành phố quan tâm hơn nữa cho làng nghề này”.
Làng rau Trà Quế- Ảnh: Mỹ Lệ
Việc bảo tồn và phát triển làng nghề gắn với phát triển du lịch luôn là quan điểm nhất quán trong lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ và chính quyền thành phố. Là một đô thị du lịch, Hội An luôn phải vận động, sáng tạo những sản phẩm du lịch mới dựa trên nền tảng các giá trị văn hóa, tự nhiên của địa phương. Xu hướng du lịch sáng tạo đang ngày càng hấp dẫn, do vậy, khách đến làng nghề không chỉ để ngắm nhìn, mua sản phẩm mà còn muốn được tham gia, học kỹ năng làm nghề và muốn tự tay tạo ra sản phẩm. Do đó, các làng nghề cần phải giữ được nghệ nhân, giữ những ngôi nhà có kiến trúc cổ, có phòng trưng bày hiện vật lịch sử phát triển làng nghề. Cùng với đó, làng nghề muốn gắn du lịch để phát triển phải có sự hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp, với các đơn vị lữ hành để xây dựng sản phẩm, tour tuyến du lịch hấp dẫn để lôi cuốn khách đến với làng nghề.
Đầu năm 2019, thành phố Hội An giao cho Trung tâm VH-TT & Truyền thanh truyền hình Hội An tiếp nhận và vận hành hoạt động du lịch tại hai làng nghề Mộc Kim Bồng và Rau Trà Quế. Với nguồn nhân lực trẻ vừa được bổ sung, bằng sự sáng tạo, năng động và nhạy bén trong lĩnh vực du lịch, hy vọng đội ngũ cán bộ trẻ này sẽ giúp Trung tâm xây dựng các phương án củng cố, vận hành và phát huy có hiệu quả hoạt động du lịch, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tại 2 địa phương Cẩm Hà và Cẩm Kim. Đây là tín hiệu vui. Hy vọng rằng, với đặc trưng truyền thống riêng có và độc đáo của mình, hai làng nghề truyền thống này của Hội An sẽ khởi sắc cùng Xuân.
Hoàng Ngân