Cùng là những tuyến đường chính trong khu phố cổ Hội An nhưng thời gian qua, ở nhiều địa điểm thường rất thưa vắng người qua lại, trong khi một số nơi lại quá tải do lượng khách đến tham quan, đi lại quá đông. Vì sao lại dẫn đến hiện trạng lệch không gian du lịch như vậy?…
Nằm chờ khách…
Trong văn phòng booking có diện tích khoảng 12 mét vuông thuê tại nhà số 10 đường Nguyễn Thái Học, lâu nay, anh Nguyễn Hữu Hội đã kê sẵn một chiếc ghế gỗ xếp. Hàng ngày, lượng khách đến quầy rất ít nên những khi ngồi đợi quá lâu, lúc mỏi lưng, anh lại “nằm chờ” khách tại quầy. Đã 3 năm nay, hoạt động dịch vụ du lịch trong văn phòng của anh thường xuyên ở trạng thái ít khách như thế. Anh cho biết, do số lượng giao dịch không đáng kể nên so với số tiền thuê địa điểm 7 triệu đồng hàng tháng, doanh thu của anh thường thua lỗ nhiều hơn. Trước đây từng có hơn 12 năm gắn bó với công việc này tại một địa chỉ khác, tích lũy được ít nhiều kinh nghiệm và có lòng yêu nghề nên anh Hội chưa muốn bỏ cuộc, rút lui. Dù ít khách, nhiều tháng lỗ tiền thuê mặt bằng nhưng anh vẫn cố gắng duy trì để chờ đợi cơ hội kinh doanh tốt hơn, bởi không dễ thuê được địa điểm mới trong khu phố cổ. Nói về các hoạt động dịch vụ du lịch diễn ra hàng ngày gần nơi anh thuê làm văn phòng, anh Nguyễn Hữu Hội chia sẻ:“Ban ngày thì cũng có khách lai rai nhưng tối lại cái đoạn dưới này rất là vắng. Đêm 14 Phố cổ cũng vậy, có những hộ kinh doanh buôn bán họ đóng cửa nghỉ sớm, có khi 7 giờ đã nghỉ về hết rồi vì không buôn bán được. Trên kia 11 giờ vẫn còn đông như cái hội trên đó. Thì bãi xe nằm trên quảng trường sông Hoài nên tất cả các xe từ Đà Nẵng vô cũng đổ vào theo hướng đó.”
Đúng như mô tả của anh Hội, ở xung quanh các điểm đến chính như Chùa Cầu, Chợ đêm, hội quán Quảng Đông du khách tập trung rất đông. Ngoài tham quan, mua sắm, tại đây mọi người có thể tham gia, trải nghiện các hoạt động thả hoa đăng, hô hát bài chòi, đi ghe thuyền trên sông hoặc thưởng thức ẩm thực xung quanh 2 đầu cầu An Hội. Vì vậy, ở những địa điểm này, vào những ngày lễ tết hoặc định kỳ “đêm phố cổ”, đêm cuối tuần, lượng khách đông nghịt. Và để đảm bảo giao thông cho người đi bộ, năm nay, thành phố đã phải quy định khung giờ cho xe xích lô đi vào phố, giảm áp lực cho những địa điểm đông người và quy định cụ thể số lượng người đi qua chùa Cầu…
Mới đây Hội An đã phải quy định cụ thể số khách quan chùa Cầu mỗi lần- Ảnh: Lê Hiền
Thế nhưng, vào các buổi tối, ở nhiều địa điểm, người đi bộ vẫn phải chen chân mới có lối ra. Riêng cầu An Hội thì vẫn thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải. Các nhà hàng, quầy lưu niệm, quần áo, booking trong khu vực này thường xuyên có khách ra vào thăm thú, mua sắm nên sự nhộn nhịp gần như tương phản với khu vực phía đông khu phố cổ. Hàng ngày ở các đoạn đầu 3 tuyến đường Bạch Đằng, Trần Phú và Nguyễn Thái Học thường rất ít khách qua lại, tham quan, mua sắm, chủ yếu là những người lưu trú tại một số khách sạn, homestay ở các khu vực Cẩm Nam, Cẩm Châu đi bộ qua. Hoặc có chăng cũng là khách ngồi trên các xe xích lô, đi thăm chợ Hội An, rồi sau đó vòng về các điểm đến chính ở phía Tây phố cổ.
Nơi quá tải – nơi vắng v ẻ…
Cũng là một di tích nằm trong các ô vé tham quan của thành phố nhưng so với các hội quán Quảng Đông, Phước Kiến thì trong những năm gần đây, lượng khách đến tham quan Chùa Ông có phần giảm sút, đó là chưa kể các địa điểm khác như Minh Hương tụy tiên đường gần đó hay Hội quán Triều Châu ở đường Nguyễn Duy Hiệu. Ông Lê Huyễn, thủ từ Chùa Ông cho biết:
“Mười năm trước nói chung là lượng khách du lịch đến với Hội An cũng rất là đông, người đến với chợ Hội An cũng rất là tấp nập. Sau khi phát triển khu An Hội thì xe cộ đổ về trên nớ, xe không còn đậu dưới đây nữa thì lượng khách dưới này rất là ít. Trên đó đổ xuống thì tới chùa Cầu, tới Phước Kiến là cùng, còn xuống chỗ chùa Ông thì nói chung là không có khách. Đối với cái chợ Hội An thì khách lai rai chứ không có khách đoàn, đa số là khách ba lô, khách lẻ. Hiện nay trước chùa ông có khách đứng chỗ ni chỗ kia thì khách đó cũng bận đồ nhếch nhác chứ cũng không phải là khách đoàn. Vì người ta đã đi hết rồi. Điều quan trọng nhất là nếu chúng ta nghĩ đến du lịch hài hòa thì ta phải đổ khách phía trên, đón khách phía dưới, thì may ra họ đi xuống đây, họ đi về tiện lợi hơn. Nhưng đổ trên đó, xuống đây, rồi đi về đó thì đó là cái điều rất khó khăn. Khách không biết hết được khu phố cổ hắn tới đâu, cũng ví dụ như chùa Ông còn lai rai có khách ni kiachứ còn hội quán Triều Châu thì không có khách. Mà cái hội quán Triều Châu cũng là một di tích, một điểm du lịch. Trước đây Phước Kiến thịnh hành lắm nhưng giờ cũng “thua” Quảng Đông. Do đó lượng khách đổ về trên nớ, bao nhiêu đều dồn lên nớ cả. Mười năm nay trên đó là hưởng thụ nhất. ”.
Một số địa điểm người qua lại đông nghẹt, quá tải- Ảnh: Lê Hiền
Nhận thấy hiện trạng lệch không gian du lịch trong khu phố cổ, thời gian gần đây, thành phố cũng đã và đang tính đến các biện pháp điều chỉnh. Từ việc xây dựng phương án mở rộng không gian phố dành cho người đi bộ và xe không động cơ tại một số khu vực gần chợ Hội An; lựa chọn, sắp xếp, bổ sung thêm các hoạt động, loại hình du lịch, dịch vụ, vui chơi, giải trí, ẩm thực cho khu vực phía đông khu phố cổ, thành phố cũng đang khẩn trương hoàn thành bãi đỗ xe số 8, đường Hoàng Diệu để làm điểm đậu xe tuyến đến. Từ đây, du khách có thể tản bộ theo nhiều tuyến đường để tham quan tổng thể cảnh quan, nhịp sống đời thường trong khu phố cổ và cũng giảm áp lực cho các điểm đến chính ở vùng phía tây. Khi nghe tin thành phố có chủ trương mở rộng không gian đi bộ, là một người dân kinh doanh trong khu phố cổ, anh Nguyễn Hữu Hội cũng góp thêm tiếng nói của mình:
Theo tôi thì nên kéo giãn không gian du lịch, không gian phố đi bộ xuống luôn khúc dưới này. Ví dụ có những lễ hội gì đó có thể đưa xuống khúc dưới này để cho nó cân bằng, điều hòa trong khu phố cổ loại 1. Chứ bây giờ khúc trên nó rất là đông, thậm chí là xích lô, xe đạp, đi bộ chật chội nhưng mà khúc dưới này van tanh. Bao nhiêu cũng dồn hết lên đó, qua chùa Cầu, qua cầu An Hội chật ních trên nớ. Tất nhiên những người buôn bán như tôi rất mong thành phố có chủ trương kéo giãn đều hết ra. Nếu như họ đến Hội An mấy cũng lên khúc trên thì đâu biết không gian phía dưới này. Phía dưới này cũng có những không gian rất trầm lắng nhưng mọi người thậm chí không biết”.
Như vậy, việc gỡ lệch không gian du lịch trong khu phố cổ Hội An đã và đang trở nên rất cần thiết. Điều đó không chỉ tạo sự hài hòa, cân đối cho các hoạt động kinh doanh, dịch vụ du lịch mà quan trọng hơn là giúp du khách có thể tìm hiểu sâu, kỹ, toàn diện hơn về phố cổ Hội An. Cũng qua đó còn góp phần giảm bớt áp lực về mật độ người đi lại, ra vào và đảm bảo an ninh trật tự tại một số điểm cần thiết, đông người đến mức quá tải như bấy lâu nay.
Lê Hiền