Ngư dân trong và ngoài địa phương đã sử dụng mọi hình thức để đánh bắt hải sản trái phép trong Khu bảo tồn biển Cù lao Chàm.
Ngủ ngày, làm đêm
Vốn là ngư dân nhiều năm bám biển nhưng gần đây, ông Nguyễn Văn Thạnh ở Thôn Bãi Làng xã Tân Hiệp đã cải hoán tàu của mình thành thuyền du lịch. Một đêm, cùng đoàn du khách tham quan quanh khu vực Bãi Bấc, ông không khỏi phát hoảng vì chứng kiến cảnh đánh bắt “quá khủng khiếp” đang diễn ra.
“Trời, cả ba chục chiếc tàu làm nghề lưới vây, vây quanh khu vực Bãi Bấc. Đây là nơi thường xuyên xảy ra mỗi đêm, bữa vài chiếc, bữa chục chiếc nhưng tập trung đánh cả ba chục chiếc từ Núi Thành ra như rứa là quá khủng khiếp.” – Ông Thạnh, nói.
Sau ông Nguyễn Văn Thạnh là 30 thuyền hành nghề lưới vây quanh khu vực Bãi Bấc
Vào ngày 24 tháng 4, lực lượng tuần tra của Ban quản lý Khu bảo tồn biển Cù lao Chàm- Hội An đã bắt 7 phương tiện hành nghề lặn trong vùng cấm đến từ xã Tam Hải – huyện Núi Thành có sử dụng kích điện với công suất lớn. Bên cạnh phạt tiền, các phương tiện trên cũng đã bị tịch thu toàn bộ công cụ vi phạm.
Có thể thấy, ngư dân các địa phương đã áp dụng bất kể thủ đoạn nhằm lẫn tránh lực lượng chức năng. Nhiều đoàn tàu neo nghỉ ban ngày tại huyện Núi Thành, ban đêm mới ra vùng bảo vệ nghiêm ngặt của Khu bảo tồn biển để khai thác.
Trong một buổi sáng, chúng tôi đã phát hiện cả chục chiếc tàu neo đậu thậm chí ngay cả trong vùng biển gần với các đảo nhỏ ở Cù Lao Chàm. Các tàu này không chỉ của ngư dân trong tỉnh Quảng Nam mà cả những tỉnh thành phía Nam.
Sau đây là một cuộc trao đổi nhanh ngay trên biển với ngư dân Phạm Hợp Kỳ Nguyên: “Anh từ đâu đến đây ? – Em ở Bà Rịa Vũng Tàu, chiếc ghe cũng ở từ trong đó ra. Răng không hành nghề trong đó mà ra tận đây ? – Thì cũng nghe người trong này nói, gọi điện thoại về trong đó kêu ra đây làm đi, ở ngoài này thưa lắm. Anh làm nghề chi ? -Thì cũng làm nghề giã cào của mình như trong quê luôn, ra đây phải chỉnh sửa từ từ theo kiểu cách ngoài này. Anh khai thác vùng nào ? – Quanh quanh đảo đây cũng có, ra mặt ngoài đảo, có khi lên Đà Nẵng. Cá, mực cũng có nhưng số lượng ít, không bằng trong quê nhưng được cái là ở đây có du lịch nên giá cả cũng ổn định. Anh bán ở đâu ? – Thì đánh đây xong vô cầu Cửa Đại bán”.
Ngư dân trên vừa nói, tàu của anh từ Bà Rịa – Vũng Tàu ra vùng biển Cù Lao Chàm khai thác là “nghe người trong này điện thoại ra” để hành nghề. Như vậy, tình trạng ngư dân địa phương cấu kết với ngư dân các vùng khác để tổ chức khai thác trái phép là có thực.
Ngư dân nói gì ?
Vùng biển đảo Cù Lao Chàm được đánh giá là nơi có hệ sinh thái đa dạng và phong phú. Tại đây có 135 loài san hô với 35 giống, trong đó có 6 loài mới tìm thấy lần đầu ở vùng biển Việt Nam. Cùng 202 loài thủy sản, 4 loài tôm hùm còn có các rạn san với diện tích khoảng 165 ha.
Tuy nhiên, theo lão ngư Dương Mạnh Tấn, thợ lặn ở thôn Cấm, xã Tân Hiệp, người có hơn 40 năm bám biển thì nguồn lợi hải sản nơi đây đang ngày càng giảm sút vì bị khai thác quá mức, thậm chí bị khai thác đến cạn kiệt. “Tôi làm nghề biển hơn 40 năm rồi, trước khi làm nghề lặn, lưới, chừ làm nghề lặn. Nguồn lợi nói chung hiện nay giảm sút rất nhiều bởi vì lượng khai thác, đánh bắt từ các tỉnh bạn đến đây khai thác rất nhiều. Cái thì đánh bằng xung điện, con cá mô cũng nổ cả mắt mà trùng lên. Cái thì bắn, lặn làm giảm môi trường phát triển của các loài cá và các loài đặc sản dưới biển cạn kiệt.” – Ông Tấn, nói.
Nhân viên tuần tra trao đổi với ngư dân Phạm Hợp Kỳ Nguyên đến từ Bà Rịa – Vũng Tàu
Thống kê sơ bộ, tại xã đảo Tân Hiệp, ngoài một số ngư dân địa phương hành nghề “lặn bộ” thì có khoảng 10 thuyền lặn đánh bắt hải sản bằng ống dẫn khí ôxi. Tuy nhiên, số thuyền hành nghề lặn quanh khu vực Cù lao Chàm từ các địa phương khác đến không dưới 50 thuyền và tổ chức đánh bắt cả ngày lẫn đêm.
“Nghề lặn của tôi cách đây cũng trên 10 năm rồi. Hồi xưa thì nhiều cá mực lắm nhưng chừ khai thác quá nên có còn chi đâu. Có bữa cả năm chục thuyền của mấy anh trong tỉnh như Kỳ Hà, Chu Lai tới đây khai thác đến mức con cốc, con cá hay bất kể con chi bán được 500 đồng trở lên là lượm. Còn chúng tôi chỉ làm ban ngày con cá ít ra chứ ban đêm thứ chi cũng bò ra hết. Đến lúc không còn chi cho dân ở đây sinh sống” – Ngư dân Trần Phú, thợ lặn ở thôn Cấm, xã Tân Hiệp, bức xúc.
Thực tế, không chỉ mỗi một nghề lặn, tình trạng khai thác trái phép trong Khu Bảo tồn biển Cù lao Chàm bằng tất cả các loại nghề trên biển như giã cào, pha xúc, cao áp, lưới vây, thả lưới, khai thác tôm hùm,… trong vùng cấm và cả trong mùa cấm.
“Lực lượng bảo vệ của Bảo tồn Biển còn bé, quá mỏng, hình như có 9 người chia phiên đi kiểm tra không chỉ chuyện đánh bắt mà còn hoạt động du lịch nữa. Kiểm tra đánh bắt trái phép thì chủ yếu ban đêm, mà bảo vệ đi đầu ni thì ngư dân điện thoại cho nhau vô đầu kia đánh bắt. Cứ tự nhiên rứa thôi !”- Ngư dân Dương Mạnh Tấn, thôn Cấm, xã Tân Hiệp, chua xót.
Quốc Hải