Ngày 25/5 vừa qua, Bộ NN&PTNT, UBND tỉnh Quảng Nam phối hợp với Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam, Đại sứ phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam, Trường Cao đẳng Công nghệ – Kinh tế và Thủy lợi miền Trung tổ chức Hội thảo “Nghiên cứu về quá trình xói lở bờ biển Hội An và đề xuất các giải pháp bảo vệ bờ biển một cách bền vững”.
Thiếu hụt lượng bùn cát
Những năm qua, bờ biển Cửa Đại – Hội An liên tục bị xâm thực sâu vào đất liền từ 10 đến 15 mét mỗi năm, gây thiệt hại lớn đến đời sống của cộng đồng cư dân địa phương, tác động tiêu cực đến quá trình phát triển KT-XH của Hội An, nhất là kinh tế du lịch.
Tham gia hội thảo, các chuyên gia nghiên cứu, các nhà khoa học cho rằng, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng xói lở bờ biển Cửa Đại là do thiếu hụt lượng bùn cát từ thượng lưu đổ về. Trong khi đó, nhiều công trình thủy điện đầu nguồn và tình trạng khai thác cát trên sông Thu Bồn là một trong những nguyên nhân gây thiếu hụt bùn cát.
GS. TS Khoa học Nguyễn Kim Đan -Chủ nhiệm Dự án “Nghiên cứu quá trình xói lở bờ biển Hội An” nêu thực tế đáng báo là lượng bùn cát bị giữ lại đập thủy điện hơn một nửa. Việc xây dựng quá nhiều các resort khu vực bãi biển gây cản trở trao đổi cát giữa khu vực bãi và biển. Việc xây dựng các cây cầu ngang sông Thu Bồn cũng phần nào gây cản trở dòng chảy.“ Nguyên nhân thứ 2 là tình hình sóng thay đổi.Chúng tôi đã tính sóng trong vòng 9 năm thì thấy rằng, tần suất xuất hiện sóng cao nhiều hơn trước rất nhiều, hướng sóng thì thẳng góc với bờ biển. Đó là điều rất đáng ngại” -GS.TS Khoa học Nguyễn Kim Đan nói thêm.
Hội thảo quốc tế đề xuất giải pháp cho biển Cửa Đại- Ảnh: Quốc Hải
Tại Hội thảo, nhiều ý kiến đề xuất giải pháp bảo vệ bờ biển một cách bền vững trên cơ sở thu thập dữ liệu, đo đạc và quan trắc địa hình, sóng, dòng chảy, lượng bùn cát, tính toán sóng và dòng chảy ven bờ. Từ kết quả đó, đề xuất giải pháp bảo vệ khẩn cấp, trong đó, cần phải nghiêm cấm mọi hình thức khai thác cát ven sông Thu Bồn và khu vực Cửa Đại; nuôi bãi kết hợp xây dựng đê ngầm dài gần 7 km dọc theo bờ biển; tăng lưu lượng trầm tích từ cửa sông Thu Bồn đến bờ biển phía Bắc; nạo vét luồng rộng 200m và chiều sâu 8m, dọc theo bờ trái cửa sông.
PGS. TS Nguyễn Trung Việt – Hiệu trưởng trường Cao Đẳng Công nghệ – Kinh tế và Thủy Lợi miền Trung đề xuất:“Hiện nay chúng ta chưa có 1 cơ chế nào để yêu cầu anh được khai thác nguồn lợi này thì anh phải bổ sung nguồn lợi khác để bổ sung lượng bùn cát ở phía hạ lưu. Ở các nước phát triển có chính sách yêu cầu các doanh nghiệp, các cơ quan địa phương quản lý về sông, quản lý về biển, quản lý về tài nguyên khoáng sản ngồi lại với nhau để khai thác nguồn lợi tốt nhất.”
Cần có giải pháp tổng thể
Chính phủ Pháp từng hỗ trợ tỉnh Quảng Nam triển khai Dự án “Nghiên cứu về quá trình xói lở bờ biển Hội An và đề xuất các giải pháp bảo vệ bờ biển một cách bền vững”. Dự án triển khai từ tháng 7 năm ngoái đến nay với kinh phí hỗ trợ 300.000 Euro (tương đương 7,4 tỉ đồng), tỉnh Quảng Nam đối ứng 5 tỉ đồng.
Tình hình sạt lở bờ biển Cửa Đại diễn biến phức tạp trong nhiều năm qua- Ảnh: Quốc Hải
Ông Nguyễn Thế Hùng – Phó Chủ tịch UBND thành phố Hội An cho biết, qua gần 1 năm thực hiện Dự án cùng với các giải pháp như dùng túi địa kỹ thuật và đê phá sóng phía bên ngoài, kết hợp bơm cát tạo bãi cũng như đóng thử nghiệm mỏ hàn và cừ larssen, khu vực phía Bắc bờ biển Cửa Đại phần nào hạn chế sạt lở bờ biển, bước đầu tái tạo bãi tắm Cửa Đại. Vấn đề quan trọng nhất hiện nay là tìm ra được một cách chính xác nguyên nhân, cơ chế gây sạt lở và các giải pháp khuyến nghị của các nhà khoa học để đưa ra giải pháp một cách đúng nhất, bền vững nhất để bảo vệ bờ biển Hội An.
“Việc thực hiện Dự án nghiên cứu tổng thể tìm nguyên nhân và giải pháp chống sạt lở Hội An mà hiện tại chuẩn bị kết thúc Dự án nghiên cứu thì mong mỏi tìm ra được một cách chính xác nguyên nhân, cơ chế gây sạt lở và các giải pháp khuyến nghị của các nhà khoa học để đưa ra giải pháp một cách đúng nhất, bền vững nhất để bảo vệ bờ biển Hội An với 2 yêu cầu cốt lõi nhất là biển không lở nữa và tái tạo trở lại bờ biển của thành phố Hội An”- PCT UBND thành phố Hội An nói.
Còn Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Văn Thắng cho rằng, để giữ lại bờ biển miền Trung, trong đó có Cửa Đại là rất khó. Bởi lượng cát khu vực bãi biển thì thiếu hụt nghiêm trọng như vậy nhưng các địa phương vẫn đảm bảo cát cho xây dựng thì lấy đâu ra?. Thứ trưởng đề nghị chỉ cho phép khai thác cát ở những khu vực bị bồi lắng, tàu thuyền không ra vào được. Nhưng cát đó phải sử dụng như thế nào cho hợp lý đồng thời đề nghị ngành xây dựng nghiên cứu sử dụng cát nhân tạo để thay thế cát tự nhiên, nghiên cứu các phương án khai thác cát lắng đọng trong lòng hồ thủy điện, không sử dụng cát để san lấp nền như đã từng xảy ra ở khu vực Cửa Đại – Hội An.
“Chúng ta phải chuyển nền kinh tế sang hướng phát triển ít sử dụng tài nguyên thiên nhiên, cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá tác động thì mới sử dụng. Chúng ta phải bảo vệ, nâng cao chất lượng rừng và diện tích che phủ của rừng cũng như quản lý tốt việc khai thác cát, bảo vệ những vùng ngập mặn, những vùng đất ngập nước. Gắn với đổi mới phát triển, tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng chứ không dựa quá mức vào đất đai, tài nguyên thiên nhiên” – Ông Hoàng Văn Thắng, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT đề nghị.
Quốc Hải