Bảo tồn rừng nơi cửa biển

Từ đầu năm 2010, thực hiện dự án “Phục hồi và bảo tồn rừng dừa nước Cẩm Thanh phục vụ du lịch sinh thái và phát triển bền vững” do Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF) tài trợ với kinh phí gần 900 triệu đồng kết hợp triển khai đề án xây dựng Cẩm Thanh thành vùng du lịch sinh thái đặc thù, chính quyền địa phương đã ban hành Qui ước “Bảo vệ rừng dừa nước xã Cẩm Thanh” nhằm tác động và điều chỉnh ý thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường nói chung, bảo vệ tài nguyên rừng dừa ngập mặn nói riêng. Lúc đó, với tư cách là lực lượng chủ lực, Hội Nông dân xã đã đi đầu tổ chức cho cán bộ hội viên phối hợp cùng thanh niên mở nhiều đợt ra quân trồng được hơn 11.000 cây dừa nước trên diện tích hơn 5 ha ở khu vực Gò Già (thôn 2 cũ tức là thôn Thanh Tam Đông hiện nay) – nơi tiếp giáp với cửa biển Cửa Đại.

Giá trị của hoạt động do Hội nông dân Cẩm Thanh thực hiện mang lại không chỉ nằm ở con số diện tích rừng dừa trồng được mà chính là những lợi ích mang tính lâu dài thông qua sự chuyển biến, thay đổi hành vi của cộng đồng cư dân địa phương. Ông Trần Rô (ở thôn Thanh Tam Đông) nói: “Trước hết mình cần bảo vệ rừng dừa để rổi nuôi dưỡng cho cây dừa xanh tốt đúng theo mức độ từng năm, từng lứa. Bảo tồn dừa chính là bảo vệ cho cuộc sống của bà con nhân dân ở khu vực rừng dừa và nguồn lợi của bà con như con tôm, con cá sinh sống nhiều”.

Bảo tồn dừa là bảo vệ chính cuộc sống của cộng đồng cư dân trong khu vực- Ảnh: Đỗ Huấn

Không chỉ ông Trần Rô mà nhận thức của đông đảo các tầng lớp nhân dân thông qua tuyên truyền, vận động, tập huấn bồi dưỡng kiến thức đã được nâng cao đáng kể. Họ quan tâm chăm sóc, bảo vệ, không tự ý đốn chặt, khai thác quá mức rừng dừa, không lấn chiếm diện tích rừng dừa để làm những việc khác như: cơi nới đất ở, xây ao hồ nuôi trồng thủy sản làm cản trở và gây lệch dòng chảy sông lạch; tự giác rủ nhau vớt bẹ dừa trôi nổi trên sông để giải quyết ô nhiễm môi trường tại chỗ và hạn chế ô nhiễm vùng biển do bẹ dừa trôi ra…

Hiện nay, UBND xã Cẩm Thanh đang phối hợp tiếp tục chỉ đạo thực hiện, hoàn thành trồng mới 26 ha và phục hồi, dặm vá 84 ha rừng dừa ngập mặn theo hợp phần 1 của Dự án “Trồng và phục hồi rừng dừa nước ven biển Cẩm Thanh nhằm tái tạo, phục hồi, phát triển rừng dừa kết hợp đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch sinh thái cộng đồng” (giai đoạn 2015 – 2017), do Sở NN&PTNT Quảng Nam làm chủ đầu tư với kinh phí 28 tỷ đồng. Mục tiêu dự án hướng tới là xây dựng hệ thống rừng ngập mặn ven biển TP.Hội An bền vững, hình thành vành đai rừng phòng hộ bảo vệ cho hệ thống đê điều, cơ sở hạ tầng kinh tế – xã hội, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng… Với sự đa dạng sinh học và có giá trị cao, đóng vai trò rất quan trọng đối với hệ sinh thái Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm – Hội An nên những nỗ lực bảo tồn và phục hồi rừng dừa nước của Cẩm Thanh trong thời gian qua là hoạt động thiết thực, mang ý nghĩa lớn lao. “Đây là một trong những vùng đệm bảo vệ được rạn san hô ở Cù Lao Chàm. Đây thuộc hạ lưu sông Thu Bồn do đó tất cả chất thải từ thượng nguồn đổ về mang theo tất cả bùn nhơ bám vào đây. Rừng dừa vùng đệm này lọc được những chất độc từ thượng nguồn về nên góp phần bảo vệ cho Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm”, ông Lê Nhương – Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Cẩm Thanh nhận thức rất rõ.

Rừng dừa ngập mặn đóng vai trò quan trọng đối với hệ sinh thái Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm – Hội An- Ảnh: Đỗ Huấn

Trong quá trình triển khai, khó khăn gặp phải là nguồn giống khan hiếm, thời gian trồng kéo dài do nước triều biến động, phải đợi nước xuống mới trồng được. Khâu bảo vệ, chăm sóc còn chưa đạt yêu cầu do ý thức người dân còn hạn chế, trong quá trình đánh bắt thủy hải sản đã xâm hại tới vùng trồng cây giống. Tình trạng sóng biển, ca nô chạy cũng ảnh hưởng tới cây con mới trồng. Song, nhìn chung không đáng lo lắm, cây con đang bám rễ và sẽ phát triển tốt trong thời gian tới.

Dù vậy nhưng chính quyền xã Cẩm Thanh vẫn mong các cấp, các ngành tăng cường hỗ trợ, tư vấn về các hoạt động sinh kế tại đây sao cho phù hợp, quy củ và có sự liên kết phát triển hiệu quả để cải thiện hơn nữa đời sống cộng đồng dân cư, giảm những tác động mang tính hủy diệt nguồn lợi thủy sản và tài nguyên rừng dừa ngập mặn do con người gây ra, đẩy nhanh công tác qui hoạch rừng dừa, hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trong khu vực để phục vụ phát triển du lịch sinh thái, đáp ứng nhu cầu thực tế đang phát triển nhanh và mạnh hiện nay…

Đỗ Huấn