Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng của Hội An xác định, tại 12/13 xã phường (trừ xã đảo Tân Hiệp) đã có 107 người nghiện ma túy ngoài xã hội, tăng hơn so với cùng kỳ năm ngoái 38 trường hợp. Vì sao người nghiện ma túy càng tăng trong khi chính quyền các cấp và các cơ quan chức năng đã có nhiều nỗ lực để phòng chống ma túy? Vấn đề nóng này đã được đặt lên bàn nghị sự của Hội nghị Thành ủy mở rộng vừa mới đây để tìm giải pháp giải quyết nhưng vẫn còn gặp phải nhiều cái khó…
Gia đình khó quản lý…
Cách đây gần hai tháng, do bị ảo giác sau khi sử dụng ma túy tổng hợp, một đối tượng ở khối Sơn Phô 2, phường Cẩm Châu đã dùng hung khí trấn áp, khống chế, đe dọa người thân trong gia đình. Nhận được thông tin, các lực lượng chức năng và Tổ công tác cai nghiện ma túy của địa phương đã tiến hành các bước cần thiết để lập hồ sơ, trình các cơ quan có thẩm quyền ra quyết định đưa đối tượng vào Trung tâm cai nghiện bắt buộc. Ông Nguyễn Văn Thiện, cán bộ Tổ công tác cai nghiện của phường Cẩm Châu cho biết, hành động kịp thời của phường và các ngành hữu quan đã ngăn chặn nguy cơ gây ra các hành vi phạm pháp của đối tượng đối với gia đình và cộng đồng, đồng thờ, tạo cơ hội cho đối tượng cai nghiện triệt để. Bởi, trong số 10 đối tượng đang sử dụng ma túy tại địa bàn thì đây là trường hợp ngáo đá, manh động nhất. Các đối tượng còn lại đang áp dụng biện pháp cai nghiện tại gia đình và cộng đồng theo quy định tại Nghị định số 94 của Chính phủ. Tuy nhiên, theo ông Thiện, cái khó hiện nay trong công tác cai nghiện tại gia đình và cộng đồng ở phường Cẩm Châu là hầu hết các gia đình có con nghiện đều chưa thể quản lý, giám sát con cái chặt chẽ, dù rằng địa phương luôn nỗ lực và cương quyết thực hiện việc phòng chống tệ nạn ma túy. Ông Thiện nói:“Các gia đình không quản lý được con em. Vì vậy, có thể ban ngày hoặc ban đêm nó đi chơi, tụ tập năm bảy đối tượng đến chích thuốc. Thành thử là địa phương dù rất là nỗ lực vì những đối tượng đó nhưng gia đình không quản lý nổi, dẫn đến thanh niên đó vẫn tiếp tục lén lút sử dụng ma túy”. Khi thực hiện bước cai nghiện tại gia đình và cộng đồng, cũng như phường Cẩm Châu, cái khó chung ở 11 xã phường có người nghiện ma túy tại Hội An hiện nay là hầu như các gia đình đều khó quản lý, giám sát thời gian, địa điểm diễn ra hành vi sử dụng chất ma túy của con nghiện.
Các đối tượng phạm pháp hình sự hầu hết đều do sử dụng ma túy gây ra- Ảnh: Lê Hiền
Chính sách quá nhiều bất cập…
Trong khi đó, thời gian gần đây, số lượng và chủng loại ma túy xâm nhập ngầm vào thị trường ngày càng được trá hình, nhằm “lách” luật, khiến cho các cơ quan chức năng khó thực hiện việc bắt giữ đối tượng để áp dụng cai nghiện. Cụ thể, theo Nghị định 126 của Chính phủ ban hành ngày 9 tháng 12 năm 2015, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 2 năm nay thì chỉ khi giám định ma túy có chất XLR+11 (có trong một loại ma túy sợi khô, mang tên cỏ Mỹ) thì mới xác định đó là ma túy, được xử lý theo luật. Trong khi, hiện nay đã có rất nhiều loại “hàng cỏ” khác xâm nhập vào thị trường, khi các đối tượng sử dụng cũng gây nghiện và ảo giác, ngáo đá tương tự như “hàng cỏ” Mỹ, đó là “hàng cỏ” Canađa, Myanma hay các loại ma túy “tem gián”, “muối tắm”… nhưng điều đáng nói là các loại “hàng cỏ” này không hiển thị kết quả dương tính khi thử test. Vì vậy, bắt giữ đối tượng sử dụng các loại “hàng cỏ” mới kể trên không xác định được chất gây nghiện nên lực lượng công an chỉ có thể kiểm điểm nhắc nhở và thu hủy “hàng cỏ” mà thôi. Thượng tá Trần Dũng, Phó Trưởng công an thành phố cho biết, điểm vướng mắc trong quy định pháp luật này đã tạo “kẻ hở” cho các đối tượng sử dụng các loại ma túy “hàng cỏ” được nằm ngoài vòng pháp luật, khiến cho các ngành chức năng không đủ cơ sở để xử lý đối tượng, đưa vào diện cai nghiện.
Thêm vào đó, trình tự thủ tục đưa đối tượng vào các trung tâm cai nghiện bắt buộc theo Nghị định 221 ngày 30.12.2013 của Chính phủcòn quá nhiều bất cập, nhiêu khê, phải qua quá nhiều giai đoạn, nhiều ngành nghề thẩm – xác định. Cụ thể, khi công an xã phường phát hiện đối tượng lập biên bản, thử test kết luận dương tính thì còn phải chuyển kết quả đó cho trạm y tế xác định tình trạng nghiện. Sau đó, tiếp tục chuyển hồ sơ qua phòng Tư pháp, rồi chuyển đến phòng Lao động – Thương binh – Xã hội, tiếp nữa là chuyển cho Trưởng Công an thành phố lập tờ trình đề nghị Tòa án nhân dân thành phố xét duyệt, từ đó mới được đưa đối tượng đến Trung tâm cai nghiện bắt buộc. Tổng thời gian cho “7 chuyển” lòng vòng này đã mất 37 ngày làm việc, tiêu tốn nhiều giấy mực và thời gian thi hành công vụ của nhiều bộ phận khác nhau. Trong khi trước đây, theo Nghị định 135 thì chỉ cần phát hiện người nghiện hút, chích ma tuý sau khi kiểm tra có dương tính với chất ma tuý là có thể lập hồ sơ đưa lên UBND cấp huyện, thành phố để ra quyết định đưa đối tượng đi cai nghiện tập trung.
Những năm qua, các cấp ngành ở Hội An đã có nhiều hoạt động tuyên truyền trực quan về tai nạn giao thông và phóng chống ma túy- Ảnh: Lê Hiền
Trước những bất cập về chính sách như vậy, theo đại tá Đinh Xuân Nghĩ, Trưởng Công an thành phố, trước hết, ngoài việc tiếp tục thực hiện đề án xây dựng xã phường lành mạnh không có người nghiện ma túy và tái hòa nhập cộng đồng, các địa phương cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền giáo dục, vận động quần chúng tham gia đấu tranh phòng chống tội phạm, nhất là ma túy, đồng thời đẩy mạnh công tác cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng. “Ma túy mà cả một hệ thống chính trị cùng vào cuộc thì có thể sẽ hạn chế. Đơn cử như thực hiện Nghị định 94 của Chính phủ thì mỗi xã phường sẽ thành lập ra một tổ công tác cai nghiện. Đến nay thì cũng có rồi nhưng nhìn chung hoạt động chưa thật sự tốt. Và bản thân gia đình nếu cai nghiện không được, sợ thế này thế nọ thì gia đình phải có đơn yêu cầu UBND xã phường cho cai nghiện tại cộng đồng. Nếu không được, trong vòng 6 tháng mà tiếp tục nghiện tiếp thì đưa đi các cơ sở bắt buộc. Từ làm liên hoàn như vậy thì mới biết đối tượng nào còn nghiện, cai nghiện được, những đối tượng nào không cai được, phải cách ly đưa đi cai nghiện tập trung.”- Đại tá Đinh Xuân Nghĩ nói.
Như vậy, không chỉ có công tác đấu tranh trấn áp tội phạm và lập hồ sơ đưa đối tượng vào trung tâm cai nghiện bắt buộc, việc tham gia cai nghiện của gia đình và cộng đồng có ý nghĩa rất quan trọng trong việc ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng sử dụng ma túy. Khi mỗi gia đình và địa phương đều làm được như vậy mới có thể giữ gìn một Hội An “sạch” về ma túy, trở thành điểm đến an toàn cho người dân và du khách.
Lê Hiền