Gắn sản xuất TTCN với du lịch

Trong nhiều năm qua, TP.Hội An luôn nhất quán chủ trương không phát triển công nghiệp với quy mô lớn mà chỉ tập trung hỗ trợ, tạo điều kiện cho ngành TTCN phát triển, tạo ra các sản phẩm phục vụ du lịch, qua đó giải quyết việc làm cho nhiều lao động và tạo thu nhập ổn định cho nhân dân. Đến nay nhiều sản phẩm hàng thủ công mỹ nghệ đã khẳng định được thương hiệu trên thị trường. Các làng nghề truyền thống cũng từng bước phát huy hiệu quả, phục vụ nhu cầu tham quan của du khách.

Để phát triển đúng định hướng, chính quyền thành phố chú trọng tăng cường ứng dụng các tiến bộ khoa học và công nghiệp vào sản xuất tại các làng nghề và làm các mặt hang thủ công mỹ nghệ. Qua đó đã hỗ trợ cho các cơ sở sản xuất đầu tư xây dựng 2 lò đốt gốm thủ công cải tiến ở Thanh Hà (giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tiêu hao năng lượng), sửa chữa và xây dựng 5 lò đốt gốm thủ công truyền thống, giải quyết cơ bản nhu cầu đốt sản phẩm gốm cho các cơ sở, hộ sản xuất tại làng nghề, hỗ trợ đầu tư máy gọt tinh sản phẩm gốm, máy nghiền đất sét giúp tăng năng suất lao động, hoàn thiện sản phẩm trước khi nung. Bên cạnh đó, thành phố cũng đã triển khai phương pháp xử lý nguyên liệu tre chống mối, mọt, mốc để nâng cao chất lượng sản phẩm đèn lồng và tre mỹ nghệ của một số cơ sở ở phố cổ cũng như ở Cẩm Thanh, Cẩm Châu, khuyến cáo các cơ sở khác áp dụng để nâng cao chất lượng sản phẩm.

Sản phẩm đất nung trưng bày tại Công viên đất nung làng gốm Thanh Hà – Hội An- Ảnh: Đỗ Huấn

Công tác khuyến công cũng được chú trọng với nguồn kinh phí đầu tư hàng tỷ đồng trong những năm gần đây. Phòng Kinh tế thành phố chủ động phối hợp với các tổ chức, đơn vị trong và ngoài thành phố mở các lớp tập huấn về quản lý doanh nghiệp, nghiên cứu thị trường, nâng cao kỹ năng thiết kế, chế tác các sản phẩm, mẫu mã sản phẩm lưu niệm… cho các hộ, các cơ sở sản xuất ở nông thôn. Đáng chú ý là trong năm 2017 vừa qua, thành phố đã cho ra mắt bộ sản phẩm lưu niệm “Dấu ấn ẩm thực Hội An”. “Bộ sản phẩm lưu niệm “Dấu ấn ẩm thực Hội An” làm từ đất sét gồm có 9 món ăn đặc sản của vùng đất Hội An và các món ăn nhanh, nổi tiếng… làm đa dạng phong phú các sản phẩm tại làng nghề gốm Thanh Hà. Chương trình phát triển sản phẩm TCMN – sản phẩm dấu ấn ẩm thực Hội An là chương trình nhằm phát triển nhóm sản phẩm lưu niệm, tạo sự phong phú các sản phẩm đặc trưng từ làng nghề. Nguyên liệu chính được lấy từ đất sét công nghiệp với tính năng mềm dẻo (một loại nguyên liệu có thể thay thế được), cho nên khắc phục được tình trạng thiếu nguồn nguyên liệu đất sét tự nhiên hiện nay”, bà Nguyễn Thị Xuân Vui – Phó Trưởng Phòng Kinh tế thành phố nói.

Công tác đào tạo nghề cũng thường xuyên được chú trọng. Qua đó, các địa phương và cơ sở sản xuất đã tổ chức được gần 30 lớp đào tạo và nâng cao tay nghề: mộc, gốm, đèn lồng, tre – dừa nước, mây đan, tre mỹ nghệ, túi xách… cho hơn 320 lao động. Phần lớn các lao động sau đào tạo đã có việc làm. Đồng thời, hoạt động này cũng đã góp phần xác lập quyền sử hữu công nghiệp cho các sản phẩm làm ra. Đến nay Cục sở hữu trí tuệ Việt Nam đã cấp giấy chứng nhận bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa tập thể cho các sản phẩm: Đèn lồng Hội An, Gốm Thanh Hà, Mộc Kim Bồng, Tre – dừa Cẩm Thanh… Ngoài ra, thành phố cũng đã phối hợp với UNESCO hoàn thành dự án “Phát triển sản phẩm thủ công dấu ấn tại di sản”, xây dựng hoàn chỉnh phương án “Phục hồi phát triển các ngành nghề thủ công tại xã Tân Hiệp”, nghiên cứu hỗ trợ phát triển các làng nghề truyền thống của địa phương, tổ chức bình chọn “sản phẩm thủ công nông thôn tiêu biểu” … Qua bình chọn, trong năm qua có 11 sản phẩm đạt giải (trong đó có 8 sản phẩm đạt giải cấp thành phố, 3 sản phẩm đạt giải cấp tỉnh).

Trưng bày hàng mộc mỹ nghệ tại Trung tâm Làng mộc Kim Bồng – Hội An- Ảnh: Đỗ Huấn

Tuy vậy nhưng nhìn chung sản xuất công nghiệp trên địa bàn thành phố hiệu quả còn thấp, khả năng cạnh tranh chưa cao. Các cơ sở sản xuất chủ yếu là nhỏ lẻ nên chưa quan tâm nhiều đến mẫu mã bao bì sản phẩm, chưa chú trọng phát triển thương hiệu sản phẩm. Sản phẩm thủ công mỹ nghệ còn đơn điệu về chủng loại, chưa rõ tính đặc trưng. Tình trạng xuống cấp phương tiện, thiết bị; cơ sở hạ tầng tại các làng nghề gắn kết làm dịch vụ du lịch chưa đáp ứng nhu cầu… Do đó, năng lực sản xuất, giá trị sản phẩm chưa thực sự mang lại hiệu quả cao. Một đại diện của các hộ làm nghề gốm Thanh Hà phản ánh: “Trước đây nhà nước có quan tâm, xây dựng một số lò gốm để làm mô hình tham quan, đồng thời để hỗ trợ nhân dân kinh doanh sản xuất vì diện tích của dân không có. Hiện nay, chủ các lò gốm đó đã già, một số đã mất. Sản xuất không được nhiều, các lò đó không vận dụng nữa, hiện đã bị sụp. Đề nghị cấp trên quan tâm, sắp xếp lại cho đàng hoàng để phục vụ!”. Còn nghệ nhân Huỳnh Ri ở làng mộc Kim Bồng – Cẩm Kim trao đổi: “Làng nghề chúng tôi muốn phát triển du lịch thì phải có cái cầu, mà cái cầu xe qua không được nên khách đi bằng ghe thuyền thôi. Việc này cũng hơi khó khăn. Đường sá ở Cẩm Kim hiện giờ cũng đã xuống cấp quá nhiều rồi!”.

Trong những năm tới, thành phố tiếp tục định hướng phát triển sản xuất tiểu công nghiệp – thủ công nghiệp gắn với phục vụ du lịch, đẩy mạnh xuất khẩu tại chỗ và đảm bảo chất lượng môi trường sinh thái. Ưu tiên phát triển đa dạng các ngành nghề TTCN, tạo sản phẩm hàng hóa đáp ứng nhu cầu xuất khẩu, phục vụ phát triển du lịch. Chú trọng tăng chất lượng sản phẩm TTCN, đẩy mạnh phát triển sản xuất các làng nghề truyền thống nhằm tạo ra những sản phẩm thể hiện đậm đà sắc thái địa phương.

“Dán nhãn thương hiệu cho làng mộc Kim Bồng và làng gốm Thanh Hà phải hoàn thành trong năm 2018. Sau khi có dấu khắc, có nhãn thì các cơ sở sản xuất kinh doanh trong làng nghề phải thực hiện việc này. Bây giờ chưa làm được 100% sản phẩm của làng nghề nhưng những sản phẩm nào được dán nhãn, đó chính là bàn tay, khối óc, sức lao động, mồ hôi, công sức của nghệ nhân làng đó – của mộc Kim Bồng hay của gốm Thanh Hà làm ra,. Như vậy khách sẽ biết được cái nào của dân Hội An, cái nào của nơi khác về. Tác dụng nhận diện thương hiệu rất tốt, vừa giúp cho cơ sở, vừa giúp cho thành phố và cho cả du khách. Có lợi nhiều phía!”, ông Nguyễn Thế Hùng – Phó Chủ tịch UBND thành phố xác định. Cũng trong năm nay, thành phố tập trung thực hiện chương trình “Mỗi xã phường, một sản phẩm” (OCOP), chấn chỉnh hoạt động tại các làng nghề mộc Kim Bồng, gốm Thanh Hà, hỗ trợ phát triển làng tre dừa Cẩm Thanh, tìm giải pháp xây dựng thương hiệu, sản phẩm mới để đa dạng các sản phẩm lưu niệm cho du khách và hỗ trợ các cơ sở sản xuất…  

Đỗ Huấn