Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” do TƯ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam khởi xướng và phát động từ năm 1995 với tên gọi “Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư”, chính thức phát động ở Hội An từ tháng 4/1996, bước đầu lấy tổ đoàn kết gồm 30 – 50 hộ để thực hiện, sau đó tiếp tục chỉ đạo làm điểm ở 2 xã Cẩm Nam và Cẩm Châu. Đến năm 1998, thị xã (lúc bấy giờ) xây dựng ra mắt được 356/359 tổ.
Xác định ý nghĩa của cuộc vận động, đồng chí Trần Ánh – Phó Bí thư thường trực Thành ủy, Trưởng BCĐ “Xây dựng Hội An – TP văn hóa” cho biết: “Đây là cuộc vận động có nhiều nội dung phù hợp với lòng dân, mang ý nghĩa toàn diện và sâu rộng. Từ năm 2000, thị xã lồng ghép cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” với cuộc vận động “Xây dựng Hội An – TP văn hóa”, đồng thời tiến hành kiện toàn củng cố tổ chức để triển khai thực hiện nhằm nâng cao chất lượng theo định hướng “xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” như Nghị quyết BCH TƯ5 khóa VIII đã đề ra.
Phong trào khu dân cư đoàn kết bảo vệ cảnh quan môi trường góp phần làm xanh, sạch Hói Muống (phường Cẩm Châu)- Ảnh: Đỗ Huấn
Qua 20 năm thực hiện, với những nội dung hợp lòng dân, cuộc vận động được nhân dân hưởng ứng tích cực và đang trở thành phong trào sâu rộng, góp phần đáng kể vào sự phát triển kinh tế – văn hóa xã hội và an ninh quốc phòng của thành phố. Đời sống kinh tế của nhân dân cơ bản ổn định và từng bước phát triển, huy động được cộng đồng chung tay xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh. Đến nay, UBMT thành phố đã huy động cán bộ, nhân dân và các cơ quan, doanh nghiệp, các nhà hảo tâm trong và ngoài thành phố đóng góp vào quỹ “Vì người nghèo” hơn 19 tỷ 130 triệu đồng. UBMT các xã phường vận động được gần 14 tỷ 45 triệu đồng. Từ nguồn quỹ này, MT thành phố đã hỗ trợ xây nhà Đại đoàn kết, nhà tình thương nhằm xóa nhà tạm cho 622 hộ nghèo với hơn 12 tỷ 613 triệu đồng, sửa chữa 389 ngôi nhà tạm với khoảng hơn 3 tỷ 422 triệu đồng và chi hỗ trợ cho học sinh, sinh viên, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, trợ cấp khó khăn đột xuất, thăm hỏi ốm đau, bệnh tật, xây dựng hố xí hợp vệ sinh… gần cả tỷ đồng. UBMT các phường Minh An, Cẩm Phô là những địa phương không còn hộ nghèo nhưng vẫn vận động ủng hộ để giúp đỡ những xã phường khác còn khó khăn; các phường Sơn Phong, Cẩm Châu, Cửa Đại tổ chức gặp gỡ, đối thoại và cùng bàn cách hỗ trợ các hộ thoát nghèo nhanh và chắc. Toàn thành phố vì vậy đã có 2 phường Minh An và Cẩm Phô cùng 34/77 thôn-khối phố không còn hộ nghèo, 11/13 xã phường cơ bản xóa xong nhà tạm cho hộ nghèo. Hiện toàn thành phố chỉ còn 154 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 0,72%.
Bên cạnh đó, ý thức đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, phong phú, giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc; chăm lo sự nghiệp giáo dục, chăm sóc sức khỏe, thực hiện dân số kế hoạch gia đình ngày càng nâng cao, tạo chuyển biến tích cực. Tỷ lệ hộ đạt gia đình danh hiệu văn hóa, tăng nhiều cả lượng và chất qua từng năm. Phong trào xây dựng thôn – khối phố văn hóa cũng phát triển mạnh với 100% đơn vị đăng ký tham gia, qua bình xét năm qua đã có 59/77 thôn – khối phố đạt danh hiệu. Trong đó đạt 10 năm liên tục trở lên có khối Tân Thanh (phường Tân An), thôn Thanh Đông (xã Cẩm Thanh), khối Xuân Lâm (phường Cẩm Phô), thôn Cửa Suối (xã Cẩm Hà), khối Phong Thiện (phường Sơn Phong), thôn Cấm (xã Tân Hiệp), khối Hà Trung (phường Cẩm Nam), khối Phước Tân (phường Cửa Đại)… Phong trào xây dựng Tộc họ văn hóa là mô hình đặc thù của thành phố cũng phát triển mạnh mẽ với 75 tộc họ đăng ký xây dựng, kết quả bình xét cuối năm 2014 có 61 tộc đạt chuẩn danh hiệu.
Đoàn kết giúp nhau làm du lịch cộng đồng đã cải thiện đáng kể đời sống ở thôn Vạn Lăng (xã Cẩm Thanh)- Ảnh: Đỗ Huấn
Trong phong trào đoàn kết xây dựng môi trưởng cảnh quan sạch đẹp, các cấp MT đã vận động nhân dân thực hiện có hiệu quả giữ gìn vệ sinh môi trường, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên gắn với phát triển du lịch sinh thái – văn hóa. Đáng chú ý là việc đẩy mạnh thực hiện nếp sống văn minh trong tổ chức tang ma, trồng và bảo vệ cây xanh, thực hiện “Một giờ vì Hội An xanh – sạch – đẹp”, phân loại rác tại nguồn, thu gom xử lý rác thải đúng quy định, xây dựng các tuyến đường văn minh, tổ tự quản về môi trường ở khu dân cư, vận động giảm thiểu sử dụng túi nilon…
Liên tục nhiều năm qua các cấp MT cũng đã phối hợp chặt chẽ với các ngành nội chính, nhất là Công an triển khai thực hiện Nghị quyết liên tịch 01 về phong trào “Toàn dân BVANTQ”, chương trình phòng chống tội phạm, phòng chống ma túy, đảm bảo TTATXH và ATGT. Các khu dân cư tuyên truyền, vận động nhân dân nêu cao ý thức cảnh giác, ý thức trách nhiệm trong đấu tranh ngăn chặn âm mưu “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, các hoạt động lợi dụng tôn giáo nhân quyền để chống phá nước ta, thường xuyên cung cấp các nguồn tin liên quan để điều tra, triệt phá tội phạm và giáo dục cảm hóa các đối tượng lầm lỗi hòa nhập cộng đồng. Qua phong trào đã xuất hiện các mô hình quản lý, giáo dục có hiệu quả các đối tượng vi phạm pháp luật ở khu dân cư như “1+6” của Cẩm Phô, “1+3” của Sơn Phong, “4 trách nhiệm” của Thanh Hà, giáo dục TTN chậm tiến ở khu dân cư của Cẩm Châu, hòa giải trong Hội đồng gia tộc của Cẩm Nam, các mô hình phòng chống tội phạm như: “CLB phòng chống tội phạm và ma túy” của xã Cẩm Hà, “Tiếng mõ tre tự quản” của Cẩm Thanh, “Cây – dây – kẻng” của Tân An…
Đánh giá tổng quát kết quả đạt được của cuộc vận động 20 năm qua, bà Nguyễn Thị Hường – Phó Chủ tịch UBMT TQVN thành phố cho rằng, cuộc vận động đã phát huy được nguồn lực trong nhân dân, tập trung phát triển kinh tế – xã hội nâng cao đời sống của Nhân dân; cuộc vận động đã có tác dụng tích cực trong vận động nhân dân thực hiện tốt các chính sách xã hội nhân đạo, từ thiện, đền ơn đáp nghĩa. Qua cuộc vận động bằng tình thương và trách nhiệm các khu dân cư đã giáo dục cảm hóa hàng trăm đối tượng vi phạm pháp luật, trật tự an toàn xã hội cơ bản đảm bảo. Giải quyết tốt các vấn đề về vệ sinh môi trường, xây dựng cơ sở hạ tầng… Cuộc vận động đã làm lành mạnh môi trường xã hội. Nhân dân chấp hành tốt các chủ trương, chính sách, nghĩa vụ đối với nhà nước; văn hóa xã hội có nhiều mặt tiến bộ. Hệ thống chính trị luôn được củng cố; vai trò, vị trí của Mặt trận và các tổ chức thành viên ngày càng được nâng lên.
Phát huy những thành quả đạt được, nhân lên những kinh nghiệm thực tiễn của phong trào, trong giai đoạn tiếp theo BCĐ “Xây dựng Hội An – TP văn hóa” và Thưởng trực UBMT TQVN thành phố tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả 5 nội dung của cuộc vận động theo yêu cầu nhiệm vụ mới, như ý kiến phát biểu của ông Nguyễn Văn Long – Phó Chủ tịch thường trực UBMT TQVN tỉnh Quảng Nam là: cần có sự phối hợp chặt chẽ, huy động hiệu quả nguồn lực trong nhân dân thực hiện thành công cuộc vận động với tên gọi mới “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh gắn với giảm nghèo bền vững” nhằm mục đích nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
Đỗ Huấn