Một trong những thành tựu to lớn của thành phố Hội An sau 10 năm công nhận danh hiệu Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm – Hội An đó là chiến lược truyền thông, nâng cao nhận thức và dần thay đổi hành vi, hướng người dân và du khách đến việc bảo vệ môi trường, bảo tồn và phát huy các giá trị vật thể và phi vật thể của thành phố Hội An nhưng mang tầm ý nghĩa toàn cầu.
Cộng đồng cùng tham gia mọi hoạt động trong Khu sinh quyển- Ảnh: Quốc Hải
Ngày 26.5.2009, Chương trình Con người và Sinh quyển thuộc Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc, viết tắt là UNESCO đã ghi danh Cù Lao Chàm – Hội An vào danh mục “Khu dự trữ sinh quyển thế giới”.
Đây là khu vực hệ sinh thái giúp thúc đẩy các giải pháp điều hòa việc bảo tồn sự đa dạng sinh học với việc phát triển bền vững khu vực có giá trị nổi bật, được quốc tế công nhận. Với diện tích hơn 33.000 ha, dân số khoản 94.000 người, Khu DTSQ Cù Lao Chàm – Hội An hiện diện đầy đủ các kiểu hệ sinh thái đặc trưng của vùng cửa sông, ven biển và hải đảo. Các giá trị về dịch vụ sinh thái cùng với di sản văn hóa thế giới – Khu phố cổ Hội An đã mang lại cho Khu sinh quyển nhiều tiềm lực to lớn.
Ông Nguyễn Thế Hùng – Phó Chủ tịch UBND thành phố Hội An – Trưởng Ban quản lý Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm – Hội An, cho biết: “Dù đã bị tàn phá bởi cơn bão Xangsane năm 2006 nhưng lúc đó, các nhà chuyên môn đã tiến hành 2 đợt kiểm kê đa dạng sinh học để thành lập Khu Bảo tồn biển CLC. Cùng với sự kiện Hội An, Mỹ Sơn được Unesco công nhận là Di sản văn hóa thế giới, thành phố có cơ sở để xây dựng hồ sơ công nhận Khu sinh quyển”.
Đến nay, với các chính sách phù hợp của các cấp chính quyền đã giúp định hướng đúng đắn cho chiến lược phát triển thành phố Hội An dựa trên nền tảng bảo tồn và phát huy giá trị của các 3 di sản là Khu phố cổ Hội An, Khu dự trữ sinh quyển thế giời Cù Lao Chàm – Hội An và Nghệ thuật hô hát Bài chòi. Nguyên tắc phát triển của thành phố di sản Hội An chính là bảo tồn cho phát triển và phát triển để bảo tồn.
Hội An đã có những sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, từ kinh tế nông nghiệp thuần túy, khai thác thủy sản, tài nguyên mang tính tận diệt, làng nghề truyền thống dần bị mai một chuyển sang hình thức sản xuất truyền thống, sử dụng tài nguyên bền vững gắn kết với du lịch theo phương thức “du lịch sinh thái”. Cộng đồng người dân phát triển sinh kế, ổn định và nâng cao chất lượng cuộc sống và từ đó tham gia tích cực vào công cuộc bảo tồn tài.
Đội ngũ những người làm công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị khu sinh quyển– Ảnh: Quốc Hải
Công tác bảo vệ môi trường, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, trong đó các hệ sinh thái và tính đa dạng sinh học được chú trọng. Điển hình là Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm (gồm cả rừng nguyên sinh trên đảo), Khu rừng ngập mặn hạ lưu sông Thu Bồn (chủ yếu là rừng dừa nước Cẩm Thanh), nơi tập trung bảo tồn các hệ sinh thái rạn san hô, thảm cỏ biển, rừng thường xanh, rừng dừa nước và đặc biệt, thành phố đang nỗ lực bảo vệ tính liên kết giữa hai trung tâm đa dạng sinh học quan trọng bậc nhất của Khu sinh quyển đó là quần đảo Cù Lao Chàm và vùng hạ lưu sông Thu Bồn.
Phố cổ Hội An – di sản văn hóa thế giới chính là trái tim của thành phố Hội An, là nơi minh chứng rõ nét về sự giao lưu các nền văn hóa trên thế giới. Công cuộc bảo tồn di sản này chính là điểm cốt lõi trong chiến lược phát triển thành phố Hội An dựa trên nền tảng bảo tồn nguồn tài nguyên nhân văn.
Một trong những thành tựu to lớn của thành phố Hội An sau 10 năm công nhận danh hiệu Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm – Hội An đó là chiến lược truyền thông, nâng cao nhận thức và dần thay đổi hành vi, hướng người dân và du khách đến việc bảo vệ môi trường, bảo tồn và phát huy các giá trị vật thể và phi vật thể của thành phố Hội An nhưng mang tầm ý nghĩa toàn cầu.
Thạc sĩ Lê Ngọc Thảo – Trưởng Ban Thư ký Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù lao Chàm – Hội An, chia sẻ: “Các chương trình truyền thông rất hiệu quả đã tạo nên sự khác biệt riêng có của Hội An như: Từ chương trình Cù Lao Chàm nói không túi ni lon, hướng tới cả thành phố giảm thiểu ống hút nhựa và sản phẩm nhựa dùng một lần; sự liên kết 4 Nhà (nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà nông) trong câu chuyện cua đá Cù Lao Chàm; mô hình Tiểu khu đồng quản lý Bảo tồn biển thôn Bãi Hương; chương trình đêm phố cổ, phố đi bộ, phố không động cơ hay chương trình vì một Hội An nhân tình thuần hậu và đặc biệt chương trình giáo dục môi trường, Em yêu di sản và truyền thông về Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm – Hội An đã được đưa vào chương trình ngoại khóa cho học sinh Trung học cơ sở,…”
Cũng theo Thạc sĩ Lê Ngọc Thảo,để phát huy tốt những giá trị cốt lõi của thành phố di sản, Hội An cần có sự lồng ghép tất cả các giá trị đó vào định hướng chiến lược, được thực hiện xuyên suốt với sự tham gia và phản biện của đại diện tất cả các tầng lớp xã hội, các thành phần kinh tế, các cấp chính quyển, các tổ chức khoa học giáo dục và phải đạt được sự đồng thuận của người dân.
Đặc biệt, sứ mệnh bảo tồn và phát huy các giá trị cốt lõi của thành phố và danh hiệu do UNESCO trao tặng phải dựa vào sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội, trong đó việc thiết lập khung thể chế chính sách và các định hướng lớn của thành phố phải được xây dựng và vận dụng xuyên suốt dựa trên nền tảng về điều kiện tự nhiên, nguồn tri thức bản địa, phù hợp với bối cảnh quốc tế và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Vấn đề đặt ra hiện nay, theo ông Nguyễn Thế Hùng – Phó Chủ tịch UBND thành phố Hội An – Trưởng Ban quản lý Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm – Hội An, đó là: “Phải giải quyết cho được bài toán bảo tồn và phát triển !”.
Quốc Hải